Chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh

CHĂM SÓC RỐN CHO TRẺ SƠ SINH

Rốn là nơi chuyển chất dinh dưỡng và oxy từ mẹ qua bào thai giúp thai nhi phát triển. Sau sinh, dây rốn bị cắt còn lại cuống rốn, cuống rốn sẽ rụng sau 7-10 ngày sau sinh, nó là phần “thịt chết” và dễ nhiễm trùng nếu không vệ sinh đúng cách. Vậy chăm sóc rốn cho trẻ sau sinh như thế nào là đúng cách?

 1. Tại sao cần chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh

Rốn là con đường di chuyển các chất dinh dưỡng và oxy từ bánh nhau của người mẹ đến thai nhi và dây rốn cũng sẽ được nối thẳng vào gan của trẻ.

Nếu trẻ không được chăm sóc rốn đúng cách sẽ dẫn đến nhiễm trùng rốn, gây ra tác hại:

– Nhiễm trùng rốn sẽ rất nhanh lan tới gan, thậm chí có nguy cơ gây nhiễm trùng huyết, nguy cơ tử vong trẻ sơ sinh rất cao lên tới 40-80%.

– Nhiễm trùng rốn có thể dẫn đến nguy cơ uốn ván rốn, một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh.

– Làm chậm quá trình rụng rốn.

Chính vì vậy rốn trẻ sơ sinh cần được chăm sóc đúng cách, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn rốn.

 2. Cách chăm sóc rốn

2.1 Chăm sóc rốn khi mới sinh

Ngay sau sinh, sau khi rốn ngừng đập, nhân viên y tế sẽ sử dụng dụng cụ kẹp và kéo vô khuẩn để kẹp cắt rốn bé.
Hằng ngày, sau khi tắm bé bằng nước ấm và xà phòng dành riêng cho bé, nhẹ nhàng lau khô cuống rốn bằng khăn hoặc gạc mềm, sạch. Sau đó, để thông thoáng cho tới khi rốn rụng.

Trong trường hợp rốn bẩn do dính phân hoặc nước tiểu, có thể dùng nước muối sinh lý nhỏ vào rốn nhẹ nhàng vệ sinh sạch bằng vải mềm hoặc gạc.

Nên: 

– Vệ sinh rốn ngày 1 lần sau khi tắm bé.
– Vệ sinh ngay nếu rốn bé dính nước tiểu hoặc nhiễm bẩn.
– Trong trường hợp dùng nước muối sinh lý vệ sinh rốn bé, nên dùng các chai nước muối (dùng để nhỏ mắt) vệ sinh rốn bé, vừa tiện, vừa đảm bảo vô khuẩn. Dùng vải sạch lau rốn.
– Rửa tay bằng nước sạch và xà phòng trước và sau khi chăm sóc rốn trẻ
– Để cuống rốn tự do, che rốn bằng quần áo trẻ
– Mặc áo cài nút bên khi rốn chưa rụng. Áo cài nút giữa dễ làm trầy xướt cuống rốn do mép áo, gây chảy máu rốn, nhất là khi cuống rốn còn tươi.
– Gấp mép tã xuống phía dưới rốn, điều này tránh chà sát vào rốn gây đau và chảy máu, giúp rốn nhanh rụng, tránh thấp ngược nước tiểu bé lên cuống rốn.

Không nên:

– Không đắp bất kỳ thứ gì lên chân rốn, không băng rốn.
– Không dùng cồn hoặc cồn iod để vệ sinh rốn bé khi chưa có chỉ định của bác sỹ.
– Tránh đụng vào cuống rốn trẻ khi không cần thiết.

Trong trường hợp quầng rốn đỏ hoặc chảy mủ, cho trẻ đi khám ngay.

Chuẩn bị dụng cụ:

– Que bông vô trùng hay bông vô khuẩn.

– Gạc vô trùng.

– Dung dịch vệ sinh rốn cồn 70 độ hoặc dung dịch eosin 1%.

– Băng rốn.

Các bước chăm sóc rốn trẻ sơ sinh:

– Trước tiên, người chăm sóc cần rửa tay sạch sẽ, tốt nhất là với xà phòng diệt khuẩn.

– Sau đó tháo băng rốn cũ của bé ra và rửa tay lại một lần nữa.

– Sau đó một tay dùng gạc vô khuẩn nâng nhẹ nhàng cuống rốn, quan sát xem rốn có đỏ, có chảy mủ, rỉ máu hay có mùi hôi không, vùng da xung quanh chân rốn có tấy đỏ không.

– Tiếp theo bạn dùng que bông vô khuẩn tẩm dung dịch sát khuẩn sát trùng rốn theo thứ tự từ chân rốn, thân rốn, mặt cắt cuống rốn.

– Sát trùng da xung quanh cuống rốn từ chân rốn rộng ra 5cm bằng dung dịch sát khuẩn.

– Cuối cùng nếu rốn tươi, băng rốn bằng gạc mỏng, còn nếu rốn khô không băng rốn để hở thông thoáng.

Chú ý:

– Bình thường rốn của trẻ sơ sinh sẽ rụng trong vòng từ 7 đến 10 ngày sau sinh và sau 15 ngày thì cuống rốn phải liền hoàn toàn, tuy nhiên cũng có một số trường hợp rốn lâu rụng hơn nhưng nếu không có dấu hiệu nhiễm khuẩn thì không đáng lo. Điều cần làm là giữ rốn và vùng xung quanh sạch, khô cho đến khi cuống rốn rụng.

– 24 – 48 giờ sau sinh, khi mặt cắt rốn khô, có thể tháo kẹp rốn an toàn khỏi cuống rốn. Trẻ nên được tháo kẹp rốn tại bệnh viện, trước khi trẻ sơ sinh được xuất viện về nhà. Kẹp rốn có thể gây cản trở trong khi thay tã tại nhà và có thể bị kéo giật lên, gây tổn thương chân rốn, gây đau cho trẻ.

– Khi cuống rốn đã khô thì để hở, cho phép cuống rốn tiếp xúc với không khí giúp cuống rốn mau rụng hơn. Quấn tã phía dưới rốn, sau khi trẻ tiêu, tiểu cần thay tã ngay.

– Cần tiếp tục chăm sóc rốn sau khi rốn đã rụng đến khi chân rốn khô không còn dịch tiết.

– Nếu không cần thiết bạn đừng sờ vào cuống rốn của bé.

– Trường hợp trẻ xuất hiện một ít máu khô dính ở chân rốn là bình thường cha mẹ không cần quá lo lắng.

 2.2. Vệ sinh sau khi rốn đã rụng

Khi rốn rụng một số bé có tình trạng chân rốn rỉ ít máu, dịch, có thể hôi thoang thoảng. Dùng nước muối sinh lý vệ sinh nhẹ nhàng chất tiết còn dư sau khi rốn rụng, sau đó dùng gạc hoặc bông vô khuẩn lau khô. Theo dõi rốn còn tiếp tục rỉ dịch hoặc chảy máu không nhé.

Hằng ngày, bạn tắm bé bằng nước ấm và xà phòng dành riêng cho bé bình thường. Sau đó, dùng khăn sạch hoặc gạc y tế nhẹ nhàng lau khô, sạch rốn.

 3. Các dấu hiệu bất thường ở rốn cần đưa trẻ đi khám.

• Nhiễm trùng rốn

Những dấu hiệu nhận biết tình trạng nhiễm trùng:

– Chân rốn của trẻ sơ sinh bị đỏ và sưng.

– Rốn trẻ sơ sinh tiết nhiều dịch, có mùi hôi.

– Ấn vùng quanh rốn trẻ quấy khóc.

– Đỏ vùng da xung quanh rốn.

– Rốn chảy máu.

Ngoài ra, một số dấu hiệu khác kèm theo như:

– Trẻ bị sốt cao trên 38 độ C, bé thở nhanh (nhịp thở trên 60 lần/phút), bé bị vàng da…

• U hạt rốn: Nếu thấy chân rốn rỉ dịch vàng kéo dài mà không kèm dấu hiệu sưng, nóng, đỏ, trẻ không nóng sốt, có thể trẻ bị u hạt rốn.
• Rỉ máu rốn kéo dài: Nếu thấy chân rốn rỉ máu nhiều và kéo dài, đây có thể là một dấu hiệu của bệnh lý rối loạn đông máu.

Khi nhận thấy trẻ có những dấu hiệu trên cha mẹ cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để khám và được điều trị sớm tránh những biến chứng nguy hiểm cho trẻ.

Vệ sinh rốn cho trẻ tuy đơn giản nhưng cũng đòi hỏi sự vô khuẩn, đối với các bố mẹ chưa có kinh nghiệm thì đây cũng là việc đáng lo lắng. Để có thể vệ sinh rốn cho con một cách sạch sẽ và cẩn thận bố mẹ có thể sử dụng các dịch vụ tắm bé tại nhà. Các cô điều dưỡng sau khi tắm cho bé xong sẽ tiến hành vệ sinh làm sạch rốn, theo dõi rốn của bé và phát hiện các bất thường nếu có.