Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì và không nên ăn gì?

Bà bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì, kiêng gì? Hơn 80% bà bầu bị tiểu đường thai kỳ có thể kiểm soát tốt bằng chế độ dinh dưỡng kết hợp với các bài tập thể dục nhẹ nhàng. Vì vậy, khi bị tiểu đường thai kỳ mẹ bầu không nên quá lo lắng, thay vào đó thì nên theo dõi đường huyết thường xuyên và tuân thủ nghiêm ngặt chế độ dinh dưỡng mà bác sĩ khuyến cáo. Vậy bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì, kiêng gì? Chế độ dinh dưỡng khi bị tiểu đường như thế nào để vừa không lo tăng đường huyết mà con vẫn tăng cân đúng chuẩn?

1. Vì sao chế độ ăn của bà bầu bị tiểu đường cần phải đặc biệt?

Đường (glucose) là một trong những nguồn chính cung cấp năng lượng cho cơ thể. Cơ thể sử dụng một hormone có tên là insulin để kiểm soát lượng đường trong máu và biến nó thành năng lượng. Nhưng khi mang thai các hormone trong thai kỳ sẽ làm giảm tác dụng của insulin, nếu không kiểm soát tốt thì nồng độ đường trong máu của mẹ tăng cao dẫn đến bị tiểu đường thai kỳ.

Có một nghịch lý thế này, những người bị tiểu đường thường rất nhanh đói và đặc biệt rất thích ăn đồ ngọt, vì vậy nếu không kiểm soát được sự thèm ăn nhất là đồ ngọt thì không nồng độ trong máu sẽ tăng cao và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho mẹ và bé.

Tuy nhiên, không phải vậy mà bà bầu kiêng hem quá mức bởi vì nếu không được nhận đủ chất dinh dưỡng có thể hạn chế các chất dinh dưỡng quan trọng như sắt, axit folic và các vitamin và khoáng chất quan trọng khác. Em bé của bạn không nhận đủ những khoáng chất này sẽ có nguy cơ di tật, các bệnh lý bẩm sinh hoặc có nguy cơ sinh non.

Nguy hiểm là vậy nhưng tiểu đường thai kỳ hoàn toàn có thể kiểm soát được bằng chế độ dinh dưỡng và luyện tập. Đặc biệt dinh dưỡng có vai trò vô cùng quan trọng giúp bà bầu có thể kiểm soát đường huyết trong ngưỡng an toàn mà không cần phải dùng thuốc. Theo thống kê, có đến trên 80% bà bầu có thể  kiểm soát bệnh tiểu đường theo chế độ dinh dưỡng.

2. Tiểu đường thai kỳ nên kiêng gì?

Tránh các thực phẩm có thể làm tăng lượng đường trong máu là điều cần thiết khi một người đang theo chế độ ăn kiêng tiểu đường thai kỳ

• Tránh thực phẩm có nhiều đường:

Lượng đường trong máu tăng lên khi mọi người ăn thực phẩm có đường. Đặc biệt là những loại được tinh chế và chế biến. Phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ nên tránh hoặc chế độ đồ ngọt càng nhiều càng tốt.

Thực phẩm có nhiều đường cần tránh bao gồm:

+ Các loại bánh kẹo ngọt

+ Nước ngọt

+ Nước ép trái cây có thêm đường

+ Thực phẩm nướng: bánh rán, bánh ngọt,….

+ Sữa và trái cây có chứa đường tự nhiên và có thể uống ở mức độ vừa phải.

• Tránh thực phẩm chứa carbohydrate

Một số thực phẩm nhìn bề ngoài thì có vẻ không chứa nhiều tinh bột và đường, nhưng thực ra không phải vậy thậm chí chúng còn chứa rất nhiều đường và tinh bột không tốt cho sức khỏe bao gồm: thức ăn nhanh, đồ ăn dầu mỡ, đồ uống có cồn,….

• Cắt giảm chất béo bão hòa

Cũng như với chế độ ăn cho bà bầu bình thường, mẹ nên sử dụng các chất béo không bão hòa, chẳng hạn như dầu hướng dương hoặc ô liu để nấu ăn và trộn salad. Khi chế biến thực phẩm nên hấp, luộc, nướng thay vì chiên và xào.

Mẹ cũng có thể ăn nhẹ với các loại hạt, giàu chất béo không bão hòa, thay vì sô cô la sữa. Hạn chế chất béo từ động vật thay bằng cá, đặc biệt là cá hồi rất tốt cho thai nhi.

• Tránh thức ăn chứa nhiều tinh bột

Thức ăn chứa nhiều tinh bột bao gồm bánh mì trắng, cơm trắng, mì trắng, phở, bún. Đây đều là những thực phẩm chúng ta ăn uống hàng ngày nhưng phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ luôn được bác sĩ khuyến cáo không nên ăn quá nhiều trong mỗi bữa ăn. Hãy chia khẩu phần ăn thành 4 phần trong đó 1 phần tinh bột, 1 phần đạm, 2 phần rau củ. Lượng tinh bột cho mỗi phần khoảng 1/2 chén đến 2/3 chén cơm.

• Một số thực phẩm cần kiêng khác:

Da và nội tạng động vật: là những loại thực phẩm người bị bệnh tiểu đường thai kỳ cần tránh bởi chúng cung cấp quá nhiều chất béo gây tích tụ mỡ thừa và khó khăn trong quá trình kiểm soát lượng đường trong máu của người bệnh.

Sữa: có chứa chất béo mà những thành phần này làm giảm kháng insulin, không tốt cho bệnh nhân tiểu đường. Có thể thay thế bằng sữa ít béo, không đường.

3. Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?

Không có chế độ dinh dưỡng nào phù hợp cho tất cả các bà mẹ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Cách tốt nhất để biết bạn đang ăn đúng lượng carbohydrate và cân bằng thực phẩm trong bữa ăn hay không là chú ý đến phản ứng đường huyết của bạn sau khi ăn.

Đó là lý do tại sao điều quan trọng nhất đối với phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ là theo dõi mức đường huyết thường xuyên sau mỗi bữa ăn để bạn biết cơ thể bạn phản ứng với những loại thực phẩm nào, thực phẩm nào ăn vào bị tăng đường huyết, thực phẩm nào không. Và xem khẩu phần ăn như vậy đã hợp lý chưa, có bị tăng đường huyết nhiều không.

3.1. Ăn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI)

• Thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp rất giàu chất xơ, là yếu tố quan trọng của một chế độ ăn uống lành mạnh. Lựa chọn thực phẩm có chỉ số GI thấp sẽ giúp mẹ bầu kiểm soát bệnh tiểu đường một cách hiệu quả nhất, bởi vì các thực phẩm có GI thấp sẽ ở lâu hơn trong cơ thể và không làm đường huyết tăng đột ngột.

• Thực phẩm có chỉ số đường huyết GI thấp (< 56): Đa số các loại rau có lượng carbohydrates thấp nên không ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Các loại đậu (đậu đỏ, đậu nành, đậu hà lan, đậu lăng) hoặc một số loại trái cây tươi (táo, cam, lê, đào, nho, kiwi, chuối, mận), sữa và các chế phẩm từ sữa, mì nguyên hạt, yến mạch, bắp, khoai môn, gạo lứt… là nhóm thực phẩm ít làm tăng đường huyết.

• Thực phẩm có GI trung bình (56 – 69): gồm các loại thực phẩm như nước cam, cháo gạo, khoai tây nấu chín,… Nhóm thực phẩm này sẽ làm tăng đường huyết với tốc độ vừa phải.

• Thực phẩm có GI cao (> 70): như xôi nếp, khoai tây, khoai lang, bánh mì…. Đây là nhóm thực phẩm có khả năng làm tăng nhanh đường huyết.

• Lựa chọn thực phẩm với chỉ số GI thấp có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu của mẹ. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn không thể có bất kỳ loại thực phẩm có GI cao. Trộn các loại thực phẩm GI cao với các loại thực phẩm GI thấp có thể làm giảm tốc độ glucose vào máu.

3.2. Ăn nhiều thực phẩm có protein lành mạnh

Phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ nên cố gắng ăn nhiều thực phẩm nhiều nạc, giàu protein, chẳng hạn như:

• Đậu

• Cá

• Thịt đỏ như thịt bò, thịt nạc

• Thịt gia cầm

• Các loại quả hạch ( hạnh nhân, óc chó, lạc, hạt điều, mắc ca)

3.3. Chọn chất béo không bão hòa

Chất béo không bão hòa cũng là một phần của bất kỳ chế độ ăn uống lành mạnh khi bị tiểu đường thai kỳ, các thực phẩm giàu chất béo không bão hòa bao gồm:

• Dầu ô liu

• Dầu lạc

• Trái bơ

• Hầu hết các loại hạt và hạt

• Cá hồi

• Cá mòi

• Cá ngừ

• Hạt chia

Khi bị tiểu đường thai kỳ, sản phụ cần lên thực đơn một cách chi tiết cho từng nhóm thực phẩm và hãy xem kỹ nhãn dinh dưỡng trên mỗi sản phẩm trước khi bạn quyết định dùng nó. Tính toán hợp lý các chỉ số là bước đầu tiên để kiểm soát đường huyết cũng như duy trì sức khỏe suốt thai kỳ.