Những thực phẩm tốt cho sữa mẹ

NHỮNG THỰC PHẨM TỐT CHO SỮA MẸ

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sự phát triển của trẻ. Trong sữa mẹ có đầy đủ kháng thể và các chất dinh dưỡng giúp bé khỏe mạnh và phát triển toàn diện. Tuy nhiên phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người mẹ lại có chất lượng sữa khác nhau. Vậy làm thế nào để có được sữa tốt nhất cho con. 

1. Dinh dưỡng sau sinh

Trong giai đoạn sau sinh là giai đoạn mẹ cho con bú, chế độ dinh dưỡng của người mẹ có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của trẻ. Chế độ dinh dưỡng tốt giúp bà mẹ có đủ sữa nuôi con. Vì vậy, bà mẹ sau sinh cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp với vận động, nghỉ ngơi khoa học và có tâm lý thoải mái.

Bên cạnh đó, trong 6 tháng đầu đời, lượng kháng thể của trẻ được cung cấp trực tiếp qua sữa mẹ. Vì vậy, việc đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho mẹ sẽ giúp phòng ngừa bệnh tật tốt nhất cho bé.

Những trẻ được nuôi dưỡng hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu sẽ phát triển toàn diện về trí tuệ và thể chất, có sức đề kháng tốt, ít mắc các bệnh nhiễm trùng và khi lớn lên ít mắc các bệnh mạn tính không lây.

Đa dạng các loại thực phẩm với đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng

Chia bữa ăn thành nhiều bữa: 3 – 6 bữa/ngày để cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết. 

Đa dạng các loại thực phẩm với đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng là: Đường bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất. 

Hằng ngày, bà mẹ đang nuôi con bú cần lượng thực phẩm gồm: 450 – 500g ngũ cốc, 50 – 100g đậu và chế phẩm từ đậu, 80 – 100g cá và thịt, 40 – 50g trứng, 300 – 400g rau, 100 – 200g hoa quả, 20g dầu mỡ.

       2. Ăn gì để sữa mẹ đặc và mát

       Bổ sung rau xanh và trái cây

Mẹ nên bổ sung nhiều rau xanh, hoa quả và cả ngũ cốc trong mỗi bữa ăn, vì những loại thực phẩm đó đều chứa các thành phần có nguồn dinh dưỡng thiết yếu và hỗ trợ vitamin, chất xơ dồi dào đối với cơ thể.

      Dung nạp protein

Thịt, cá là nguồn thực phẩm giàu hàm lượng i-ốt cũng như giàu đạm, cung cấp nhiều DHA cho hai mẹ con. Mẹ nên ăn thêm cá 1 đến 2 lần mỗi bữa trong tuần, bên cạnh đó, tăng cường thịt để đủ dinh dưỡng chất đạm, protein cho cả mẹ và bé.

      Tăng cường canxi

Bên cạnh việc bổ sung canxi cho chế độ dinh dưỡng hàng ngày của mẹ, mẹ cũng nên lưu ý uống thêm sữa uống cho mình, vì đây là nguồn canxi và dưỡng chất lớn, cần chú trọng tại thời điểm ngay sau sinh, tăng cường canxi cho hệ xương của con phát triển và tránh loãng xương cho mẹ sau này.

     Uống nhiều nước

Nước là thành phần quan trọng tất yếu. Để đảm bảo đủ nước cho cơ thể mẹ và đủ sữa cho con, mẹ cần uống 8 – 10 cốc mỗi ngày, tương đương với 2 lít nước.

      Không quá lạm dụng móng giò, chân dê, chân chó

Tâm lý người nhà thường ép các mẹ sau sinh ăn thật nhiều đồ ăn để tiết sữa như: móng giò, chân dê, chân chó hầm, cơm… Nhưng thực chất lượng sữa tiết ra nhiều hay ít không phải hoàn toàn phụ thuộc vào ăn nhiều mà quan trọng nhất là phải cho con bú thường xuyên và bú đúng cách, ngủ đủ giấc, tinh thần thoải mái.

Cơ chế tiết sữa phụ thuộc nhiều vào yếu tố thần kinh. Khi con bú, sẽ kích thích vào các đầu dây thần kinh ở núm vú tạo thành luồng thần kinh ra thùy sau của tuyến yên tiết ra 2 nội tiết tố là: Prolactin và ocytixin. 

Prolactin kích thích tuyến sữa sản xuất ra sữa còn ocytoxin kích thích cơ trơn của tuyến vú bài tiết ra sữa. Vì vậy, nếu không cho con bú hoặc dùng các dụng cụ hút sữa thì dù có ăn rất nhiều cũng không thể có sữa.

Việc ép các mẹ sau sinh ăn thật nhiều móng giò, chân dê, chân chó hầm như vậy sẽ không giữ được sự cân bằng của 4 nhóm chất thiết yếu, ảnh hưởng tới chất lượng sữa của mẹ. Mặt khác, các loại thực phẩm như móng giò, chân dê, chân chó không cung cấp nhiều đạm nên chất lượng sữa không tốt như mẹ ăn các chất đạm khác (thịt bò, gà, lợn….)

Nếu các mẹ đã nặng cân sẵn và muốn giảm cân thì không nên ăn quá nhiều những thức ăn có nguồn gốc tinh bột. Nên ăn các thực phẩm giầu chất dinh dưỡng như: sữa không đường, hoa quả không ngọt, nhiều rau xanh và cần thiết có thể bổ sung các thực phẩm chức năng cung cấp các vi chất dinh dưỡng thì chất lượng sữa của mẹ sẽ rất tốt.

      3. Một số thực phẩm lơi sữa cho mẹ 

      Lá đinh lăng

Lá đinh lăng có tính mát, sở hữu nhiều vi chất tốt như saponin, vitamin nhóm B, vitamin C, hơn 20 loại axit amin, chất chống oxy hóa, sắt, kẽm, phốt pho, kali… không chỉ là thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh mà còn hỗ trợ bồi bổ sức khỏe toàn diện.

Mẹ bỉm sữa có thể sử dụng lá đinh lăng theo nhiều cách như nấu nước uống, hấp cá, nấu canh tôm kèm dứa, nấu sườn, hầm gà táo tàu hạt sen…

      Các loại chuối

Hàm lượng dinh dưỡng cao vitamin B6, mangan, vitamin C, kali, protein, folate… trong chuối được các chuyên gia dinh dưỡng đánh giá cao là một thực phẩm có tác dụng lợi sữa mà không sợ tăng cân.

Ngoài ra, cơ thể sản phụ sau sinh sẽ bị thiếu máu do mất nhiều máu trong quá trình sinh nở nên cần thiết phải bổ sung những thực phẩm có hàm lượng sắt cao như chuối. Quan trọng hơn khi cơ thể mẹ hấp thu nhiều sắt sẽ giúp hàm lượng sắt trong sữa tăng theo, giúp trẻ phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt.

      Quả mướp

Một trong những tác dụng to lớn nhất của quả mướp với sản phụ chính là khả năng lợi sữa, kích thích quá trình tiết sữa để mẹ có nguồn sữa dồi dào cho trẻ bú. Đồng thời giảm căng tức ngực, tắc tia sữa.

Loại thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh này còn có thêm công dụng giải nhiệt, giảm mụn, làm đẹp vòng một.

Có thể chế biến mướp thành nhiều món ăn như canh mướp, mướp xào, mướp luộc.

      Rau ngót

Khi được hỏi Ăn gì để nhiều sữa? Chắc hẳn các chị em phụ nữ sẽ nghĩ ngay đến rau ngót, loại thực phẩm lợi sữa đã quá quen thuộc.

Thành phần rau ngót có chứa hàm lượng sắt dồi dào, nhiều đạm, vitamin A, vitamin C, chất xơ… sẽ tăng chất lượng sữa mẹ, gọi sữa về nhiều hơn. Bên cạnh đó còn giúp đẩy sản dịch sau sinh ra ngoài cơ thể nhanh hơn.

      Đu đủ

Nếu phụ nữ đang cho con bú muốn tìm kiếm một loại thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh thì đu đủ chín sẽ là lựa chọn thích hợp.

Đu đủ chín có thành phần giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt khi ăn đu đủ, cơ thể sẽ sản xuất nhiều hormone oxytocin làm tăng lượng sữa tiết ra nên các chuyên gia dinh dưỡng khuyên những chị em đang nuôi con bằng sữa mẹ nên ăn loại quả này.

Ngoài ra, phụ nữ sau sinh ăn đu đủ còn giúp kiểm soát cân nặng, nâng cao hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng, giảm táo bón, tốt cho thị lực, phòng ngừa ung thư.

      Gạo lứt, đỗ đen

Sự kết hợp giữa hai thành phần gạo lứt và đỗ đen đã tạo nên một loại thức uống tuyệt vời với nhiều công dụng. Đặc biệt nước gạo lứt đỗ đen rang lợi sữa nên rất thích hợp cho những phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ.

Cả gạo lứt và đỗ đen đều giàu giá trị dinh dưỡng như tinh bột, chất đạm, chất xơ, các axit như folic (vitamin M), pantothenic (vitamin B5), phytic, para aminobenzoic (PABA) cùng nhiều nguyên tố vi lượng như canxi, magie, sắt, glutathione, selen, natri và kali.

Quan trọng hơn các nghiên cứu đã chỉ ra gạo lứt có hàm lượng đạm lên tới 30%, lượng chất dầu béo gấp 3- 5 lần, lượng vitamin B1 hơn 4 lần và lượng axit pantothenic ấp 4 lần so với gạo trắng.

Vậy nên có thể hiểu vì sao nước gạo lứt đỗ đen rang được xếp hàng đầu trong danh sách thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh mà chị em không thể bỏ qua.

      Sữa ấm

Trước khi cho bé bú khoảng 15 – 20 phút, thói quen uống sữa ấm sẽ hỗ trợ giúp sữa mẹ đặc hơn và tăng tiết sữa nhiều hơn ngoài việc dùng những thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh khác. Hơn hết, việc uống sữa ấm còn bổ sung thêm chất dinh dưỡng cho sản phụ sau sinh.

       Rau khoai lang

Rau khoai lang nên được bổ sung vào thực đơn cho mẹ sau sinh nhiều sữa vì chứa nhiều loại vitamin A, C, B6… hỗ trợ tiêu hóa tốt, phòng ngừa táo bón. Ăn rau khoai lang dễ hấp thu và chuyển hóa, thúc đẩy nhanh quá trình tăng tiết sữa cho phụ nữ đang cho con bú mà không lo tăng cân.

       Móng giò

Móng giò là loại thực phẩm rất nổi tiếng về tác dụng lợi sữa không chỉ được sử dụng ở Việt Nam mà còn ở rất nhiều nước Châu Á khác.

Trong móng giò có chứa hàm lượng chất béo động vật cao, khi ăn nhiều móng giò thì sữa mẹ sẽ béo hơn vì chất béo bão hòa.

Tuy nhiên, ăn nhiều móng gió cũng không phải tốt, lượng chất béo bão hòa trong sữa nhiều sẽ dẫn đến hiện tượng tắc tia sữa trong điều kiện nhiệt độ thấp, tăng mỡ máu, béo phì hoặc mắc các bệnh về tiêu hóa.

Các bác sĩ khuyến khích mẹ chỉ nên ăn móng giò 1 – 2 bữa/tuần, chế độ ăn nên đa dạng các loại thực phẩm lợi sữa khác. 

   

      Yến mạch

Có một lượng lớn các khoáng chất thiết yếu như kẽm, canxi, mangan, chất xơ hòa tan, vitamin B trong yến mạch mang tác dụng tăng năng lượng, nâng tâm trạng, chống căng thẳng, mệt mỏi, từ đó tạo điều kiện lý tưởng về thể trạng để tăng lượng sữa và chất lượng sữa của mẹ.

Bên cạnh đó, trong yến mạch còn có saponin (kích thích hormone sản xuất sữa mẹ), estrogen thực vật (kích thích tuyến sữa), beta – glucan (tăng mức độ hormone prolactin).

Mẹ có thể ăn yến mạch theo nhiều cách: nấu cháo yến mạch, uống trà yến mạch, bánh muffins yến mạch, súp yến mạch…

     Ngũ cốc

Hàm lượng chất béo trong ngũ cốc rất thấp nhưng ngược lại, hàm lượng chất xơ lại dồi dào. Không những thế, lượng vitamin B và acid folic cao trong ngũ cốc sẽ bổ sung năng lượng cho mẹ sau sinh.

Các loại ngũ cốc lợi sữa được sử dụng phổ biến nhất là bột yến mạch và lúa mạch.

      Rau má

Nhờ công dụng giải nhiệt, nhuận tràng, lợi tiểu và bồi bổ sức khỏe bằng nhiều dưỡng chất tốt như beta caroten, alkaloids, saponins, flavonols, Fe, Mg, Mn, P, Kali cùng nhiều vitamin B1, B2, B3, C, K… nên rau má được cho vào danh sách các thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh.

Phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ có thể uống nước ép rau má hoặc ăn các món ăn từ rau má như: rau má nấu thịt, sinh tố rau má, rau má nấu hến.

      Chè vằng lợi sữa cho mẹ sau sinh

Từ xa xưa, trong dân gian đã truyền tai nhau sử dụng vị thuốc chè vằng để đắp ngoài tuyến vú chữa viêm tuyến vú, uống vào cơ thể để thanh nhiệt, giải độc, lợi sữa…

Lá chè vằng có thành phần chính là flavonoid, glycosit đắng và ancaloid giúp kích thích sự ngon miệng làm tăng sự tạo sữa.

Khi uống chè vằng, mẹ sau sinh cũng cần lưu ý chỉ nên uống với lượng vừa phải, không uống với liều cao kéo dài sẽ gây tác dụng ngược làm mất sữa.

     Các loại hạt lợi sữa

Các loại hạt lợi sữa như hạnh nhân, hạt lanh, hạt chia, hạt bí ngô… được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến khích mẹ sau sinh nên bổ sung vào khẩu phần ăn mỗi ngày.

• Hạt mè: giàu canxi, estrogen thực vật và phytoestrogen rất tốt cho phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ.
• Hạnh nhân: giàu vitamin E, omega – 3, đạm, canxi không chỉ là thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh mà còn tăng vị ngọt tự nhiên cho sữa.
• Hạt lanh: chứa nhiều estrogen, các axit béo (omega – 3, ligin) cùng chất xơ (hòa tan, không hòa tan) điều hòa quá trình trao đổi chất của cơ thể mẹ.
• Hạt chia: nhiều protein, chất xơ và omega – 3 tăng tiết sữa, giảm hấp thu chất béo, chống táo bón.
• Hạt bí ngô đều có chứa thành phần cần thiết cho sự phát triển toàn diện của cơ thể và tăng tiết sữa cho mẹ sau sinh như cucurbitin, carotene, vitamin A, vitamin B1, B2, protit, dầu béo.

Mẹ có thể ăn xen kẽ từng loại hạt hoặc trộn các loại hạt lại với nhau thành ngũ cốc để đảm bảo luôn đủ sữa cho con bú.

       Quả vú sữa

Vú sữa là loại trái cây thơm ngon và có chứa nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe, nằm trong danh sách các loại thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh được các chuyên gia khuyến khích sử dụng. Thành phần giàu vitamin A, B, C, glucid, protein, sắt, chất xơ, lipid của loại trái cây này không chỉ lợi sữa mà còn tốt cho người bị đái tháo đường thai kỳ.

      Cá chép

Cá chép có thịt ngọt, dễ ăn, mang tác dụng giải độc, thúc đẩy tử cung co bóp để ép sản dịch sau sinh ra ngoài. Cá chép cũng là loại thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh, phù hợp cho những mẹ bị mất sữa, ít sữa.

Cá chép được chế biến thành nhiều món ăn như cháo cá chép, canh cá chép, cá chép sốt cà chua…

      Thịt bò thăn

Hàm lượng đạm cao và dồi dào vitamin B12 trong thịt bò thăn không chỉ giúp bổ máu, tăng dẫn truyền thần kinh mà còn giúp mẹ có lợi sữa dồi dào cho con mà không lo tăng cân.

Tuy nhiên những mẹ sinh mổ không nên ăn thịt bò vì sẽ làm thâm vết mổ và bị sẹo lồi.

       Thịt nạc

Món ăn từ thịt nạc có chứa nhiều sắt, protein, khoáng chất cần thiết cho quá trình tạo sữa và kích thích tiết sữa. Trong thịt nạc cũng có ít chất béo nên mẹ không lo tăng cân.

       Đồ nếp

Đồ nếp gồm có xôi, bánh chưng, bánh nếp… từ gạo nếp được đánh giá là thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh rất tốt.

Trong gạo nếp có hàm lượng protein, chất xơ, chất béo cao nên bổ sung năng lượng hiệu quả. Tuy nhiên mẹ mới sinh không nên ăn quá nhiều đồ nếp vì sẽ bị đầy hơi, khó chịu do chất amilopectin trong đồ nếp gây nên.

      Quả bầu

Trong quả bầu có hàm lượng nước cao nên khi ăn loại quả này cơ thể mẹ sẽ được bổ sung thêm nước, góp phần đủ lượng sữa cho trẻ bú. Khi ăn bầu, cơ thể mẹ cũng sẽ mau chóng phục hồi, hệ tiêu hóa hoạt động tốt.

Những món ngon từ bầu có thể kể đến là bầu luộc, bầu nấu tôm, bầu xào thịt bò…

      Quả hồng xiêm

Hồng xiêm chín ăn ngọt, mát lại giàu canxi, sắt nên được các mẹ sau sinh yêu thích sử dụng. Ăn hồng xiêm mỗi ngày không chỉ lợi sữa mà còn giúp sữa đặc và thơm mát hơn, mẹ có thêm năng lượng, hạn chế tình trạng táo bón ở giai đoạn cho con bú.

Các thực phẩm lợi sữa cho mẹ sau sinh chỉ hỗ trợ một phần trong quá trình sản xuất sữa cho trẻ bú. Vì vậy thay vì ăn nhiều, mẹ nên xây dựng chế độ ăn hợp lý và đầy đủ các chất dinh dưỡng khác. Mẹ đừng cố ăn những thực phẩm mà bản thân không thích và cũng không cần kiêng cữ quá nhiều dẫn đến tâm lý căng thẳng, mệt mỏi.